Posiadanie nieznacznej ilości narkotyków - umorzenie postępowania

Posiadanie nawet niewielkich ilości zakazanych środków odurzających jest w Polsce karalne. Zgodnie z art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii grozi nam za to nawet kara 3 lat pozbawienia wolności, a w wypadkach mniejszej wagi do roku. Najczęściej środki odurzające (głównie marihuana) są ujawniane przy rutynowych kontrolach osobistych, głównie młodych ludzi. Jest to najczęstsze przestępstwo ujawniane „na gorącym uczynku”. Dla wielu osób to na pozór drobne przestępstwo może mieć daleko posunięte konsekwencje życiowe. Najprawdopodobniej przy pierwszej „wpadce” nie trafimy realnie za kraty, a uzyskamy wyrok w zawieszeniu lub inne łagodniejsze formy wymiaru kary, jednakże takie skazanie jest ujawnione w kartotece karnej, co może mocno rzutować na nasze życie prywatne i zawodowe.

Czy jednak jeżeli zostaniemy przyłapaniu na posiadaniu środków odurzających sytuacja jest już beznadziejna i poniesiemy karę? Otóż nie. W 2011 r. bowiem ustawodawca przewidział pewną furtkę pozwalającą na umorzenie takiego postępowania karnego w niektórych ściśle określonych okolicznościach.

Wówczas do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii wprowadzono art. 62a, który to stanowi: Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w art. 62 ust. 1 lub 3, są środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej, przeznaczone na własny użytek sprawcy, postępowanie można umorzyć również przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, jeżeli orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości.

Zatem istnieje możliwość umorzenia postępowania karnego o posiadanie narkotyków również na wstępnym etapie takiego postępowania. Muszą jednak być spełnione łącznie 3 przesłanki:

1. Posiadana ilość środków odurzających musi być nieznaczna

Niestety jest to pojęcie nieostre, prawodawca nie zdefiniował pojęcia „nieznaczna”. Jednakże orzecznictwo sądowe oraz literatura wykształciło w tym zakresie własną praktykę. Przykładowo (przy dużym uproszczeniu) nieznaczna ilość mieści się w granicy 10 gram w przypadku marihuany. Ponadto pojęcie nieznaczności należy intepretować przez pryzmat „potrzeb” sprawcy czynu. Przykładowo,
w przypadku sprawcy, który nałogowo i często korzysta ze środków odurzających ta granica może być wyższa

2. Przeznaczenie na własny użytek

Aby skorzystać z dobrodziejstwa umorzenia w tym trybie posiadane środki odurzające (w nieznacznej ilości) muszą mieć przeznaczenie wyłącznie na własny użytek. Innymi słowy nie będzie możliwości skorzystania z tego przepisu jeżeli komukolwiek udostępniliśmy lub z okoliczności sprawy wynika, że mieliśmy zamiar udostępnienia narkotyku. Przykładowo jeżeli zostaniemy przyłapaniu na posiadaniu narkotyku bezpośrednio w trakcie jego używania z innymi osobami, nie będzie możliwe skuteczne podniesienie argumentu, że posiadamy go na własny użytek.

3. Okoliczności sprawy i stopień społecznej szkodliwości wskazują, że orzeczenie kary będzie niecelowe

Ta przesłanka budzi największe wątpliwości, jest wyjątkowo ocenna. Niewątpliwie należy ją rozpatrywać nie tylko przez pryzmat popełnionego czynu, ale znacznie szerzej. Należy przyjrzeć się naszej postawie w życiu zawodowym i prywatnym. Niewątpliwie pomocna będzie dotychczasowa niekaralność, dobra opinia w grupie społecznej, w której żyjemy, dobra opinia w szkole i/lub zakładzie pracy, aktywność społeczna, czy wreszcie młody wiek. Im więcej pozytywnych okoliczności świadczących o naszym życiu, tym lepiej, tym większe prawdopodobieństwo, iż prokurator uzna, że orzeczenie wobec nas kary jest niecelowe.

No i wreszcie zauważyć należy, że nawet przy zaistnieniu wszystkich wymienionych przesłanek niekoniecznie do takiego umorzenia dojdzie. Przepis ten ma bowiem charakter fakultatywny, co oznacza, że organ prowadzący postępowanie według własnego uznania decyduje, czy w danej sprawie go zastosuje, czy nie. Fakultatywność przepisu odnosi się zatem do rozsądku, i mądrości osoby, która o tym decyduje. Kluczowym zatem jest bardzo dobre uzasadnienie wniosku o umorzenie, użycie odpowiednich i przekonywujących argumentów, adekwatnych do danego stanu faktycznego.

Co istotne dobrodziejstwo art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii to nie jedyna droga pozwalająca na nie poniesienie kary za przestępstwo posiadania narkotyków. W przypadku, gdy nie uda nam się uzyskać umorzenia na tej podstawie, można jeszcze, tak jak w przypadku innych drobniejszych przestępstw, walczyć o warunkowe umorzenie postępowania, a nawet próbować wykazywać, że czyn miał znikomą społeczną szkodliwość – co wyklucza popełnienie przestępstwa.

Autor: r.pr. Maciej Prostko